Mỗi vùng miền của đất nước đều có những làng bánh tráng nổi tiếng như: Hương Hồ (Huế), Hoà Đa (Phú Yên), Trảng Bàng (Tây Ninh), Mỹ Lồng (Bến Tre)… và ở Bà Rịa Vũng Tàu cũng có một làng quê nổi tiếng với nghề làm bánh tráng ở xã An Ngãi, huyện Long Điền.
Không ai biết đích xác nghề làm bánh tráng ở xã An Ngãi có từ khi nào, chỉ biết rằng, những cụ bà già nhất ở đây đều biết tráng bánh từ hồi còn thiếu nữ, và bánh tráng là món ăn không thể thiếu của người dân nơi đây, đặc biệt trong những ngày lễ Tết.
Bánh tráng được làm ở An Ngãi chẳng khác gì so với các vùng khác. Vẫn là một chiếc lò đắp đất hoặc xây bằng gạch với ba phần liên thông, một phần để đưa củi, nhóm lửa, phần kia là chiếc nồi nước lớn có căng lớp vải mỏng bên trên để tráng bánh và phần cuối cùng là ống khói. Cùng với đó là chiếc nồi đồng hoặc nồi nhôm, cối xay chạy bằng điện để xay gạo thành bột lỏng, chiếc gáo tráng bột, chiếc đũa mỏng vớt bánh và những phên liếp bằng tre đan thưa để phơi bánh ngoài nắng.
.jpg)
Đối với người dân An Ngãi, bánh tráng là nghề truyền thống, món bánh tráng không thể thiếu trong dịp Tết, nó là nguyên liệu để làm nhiều món ăn Tết như bánh nem để cuốn chả giò, bánh lớn thì cuốn dưa giá, thịt luộc… Vì thế, nên ngày Tết bánh tráng được tiêu thụ rất nhiều…
Nguyên liệu chính làm bánh tráng là gạo tẻ ngâm rồi đem xay thành bột mịn. Sau đó, lọc đi nước chua và pha bột với nước sao cho vừa, không loãng cũng không được đặc quá. Để bánh thêm dai và không bị rách cần pha thêm một chút muối với tỷ lệ hợp lý.
Lửa cho lò tráng bánh cũng phải chú ý, không được lớn, chỉ được để liu riu mà thôi. Tay tráng bánh phải nhanh, đều thì bánh mới tròn, mỏng. Người làm bánh còn phải trông trời, canh cây cỏ, nhìn giọt sương để biết ngày mai nắng lớn hay âm u để tráng bánh trong đêm, rồi đem bánh phơi ngay khi nắng vừa lên.
Ở An Ngãi có trên 150 hộ làm bánh tráng, hầu hết là theo nghề “cha truyền con nối”. Bánh tráng An Ngãi hiện có các loại bánh tráng nem (loại lớn, nhỏ), bánh tráng ớt, bánh đa nướng, bánh tráng chuối… Để có được những chiếc bánh tráng ngon, quan trọng nhất là công đoạn chọn gạo và xay bột. Phải chọn gạo ngon, xay bột phải thật mịn thì bánh mới dai và dẻo. Bánh tráng trong mâm cơm cúng tổ tiên ngày đầu năm mới của người dân An Ngãi thể hiện lòng thơm thảo của con cháu đối với ông bà, cha mẹ. Bánh tráng được xem là món ăn dân dã, đồng quê không thể thiếu trong những ngày Tết.
Không chỉ phục vụ cho người dân trong xã và vùng phụ cận, vào những ngày Tết, có nhiều vị khách từ xa lặn lội về tận lò bánh đặt hàng. Tuy nhiên, trước sự cạnh tranh ngày càng nhiều của những lò tráng công nghiệp, mặc dù vẫn có thể tiếp tục sống bằng nghề truyền thống của gia đình, nhưng cuộc sống của những chủ lò bánh tráng thủ công ở An Ngãi ngày càng khó khăn hơn, vì không đủ sức cạnh tranh với các lò công nghiệp công suất cao, điều kiện môi sinh được đảm bảo, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu…
Để giúp bà con vừa ổn định cuộc sống, vừa duy trì và phát triển làng nghề truyền thống, trong đề án phát triển kinh tế nghề làm bánh tráng truyền thống, chính quyền An Ngãi dự định thành lập Hợp tác xã sản xuất bánh tráng, tổ chức lại khâu thu mua để ổn định giá, tránh thiệt thòi cho bà con, đồng thời hỗ trợ vốn để bà con cải tiến trang thiết bị như: mua máy xay bột, cải tạo lại sân phơi, cung cấp nguồn nước sạch đảm bảo đủ điều kiện sản xuất bánh tráng, từng bước mở rộng thị trường tiêu thụ và hướng tới xuất khẩu…
.jpg)
Đến Vũng Tàu, du khách có thể dễ dàng bắt gặp những tấm bánh tráng mang tên An Ngãi. Đây là thương hiệu cực kỳ nổi tiếng của Bà Rịa – Vũng Tàu, với hơn 100 năm tuổi. Nếu có dịp du lịch ở Vũng Tàu, du khách hãy về thăm làng An Ngãi để hòa vào không khí rộn ràng của một làng nghề truyền thống lừng danh miền biển.
Xã An Ngãi thuộc huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời nổi tiếng được người dân không chỉ Vũng Tàu mà các vùng miền Nam Bộ biết đến. Thời gian gần đây, An Ngãi cũng trở thành một địa điểm thăm quan hấp dẫn của du khách khi đến du lịch Vũng Tàu.
Đến địa điểm du lịch này, du khách sẽ được tìm hiểu về lịch sử làng nghề truyền thống hơn trăm tuổi đời này. Khi xưa, An Ngãi chỉ có vài hộ dân làm bánh tráng, giờ đây con số này đã lên tới hơn 100 hộ. Theo những người dân địa phương, khi họ lớn lên đã được học làm bánh tráng. Từ đời này qua đời khác, cha truyền con nối, nghề làm bánh tráng vẫn được lưu giữ và càng ngày càng phát triển.
.jpg)
Bánh tráng An Ngãi vừa có độ dẻo, vừa mềm lại vừa dai, bánh màu trắng đục, càng ăn càng cảm thấy vị ngọt, bùi và đậm đà của gạo.
Những người có kinh nghiệm làm nghề bánh tráng mấy chục năm nay chia sẻ rằng để tạo nên một thương hiệu bánh tráng An Ngãi đặc trưng, trở thành một đặc sản Vũng Tàu nổi tiếng. Nguyên liệu để làm bánh tráng là gạo tẻ được ngâm kỹ rồi đem xay thành bột mịn. Bột được pha không được quá lỏng mà cũng không quá đặc, nếu như quá lỏng thì bánh sẽ vỡ, còn nếu đặc quá bánh sẽ bị dai. Để bánh tăng thêm độ dai thì cần thêm vào một chút muối.
Trong chuyến du lịch Vũng Tàu đến An Ngãi, du khách khi đến thăm quan tại những hộ dân làm nghề, sẽ được tận mắt nhìn thấy các công đoạn để làm nên những tấm bánh tráng vừa mỏng lại vừa dai nức tiếng. Từ sớm tinh mơ, những căn bếp trong mỗi nếp nhà đã rộn ràng bởi tiếng nói cười của các mẹ, các chị làm bánh. Người xay bột, người nhóm lò, người lo chuẩn bị phên liếp để phơi bánh.
.jpg)
Chiếc bếp lò để tráng bánh được đắp bằng đất hoặc xây bằng gạch nung với ba phần liên thông nhau. Một phần dưới cùng là để đưa củi, nhóm lửa, một phần tiếp là chiếc nồi lớn căng một lớp vải mỏng để đổ bột tráng bánh, cuối cùng là ống khói. Một chiếc gáo múc bột, một chiếc đũa dài, mảnh và những chiếc phên liếp thưa đan bằng tre để phơi bánh là tất cả những thứ cần có để bắt đầu làm những chiếc bánh.
Đến địa điểm du lịch Vũng Tàu, du khách sẽ rất thích thú khi nhìn người thợ nhanh tay cầm chiếc gáo múc bột, rồi đổ đều lên tấm vải căng mỏng. Sau đó, họ lấy chiếc gáo dừa xoa đều để bột dàn đều khắp mặt vải tạo thành một lớp bánh mỏng tròn đều theo miệng chiếc nồi to. Khi bánh đủ chín, người thợ sẽ dùng chiếc đũa dài và mảnh gỡ một góc bánh rồi áp vào ống tre, cuốn lên một đoạn tách khỏi liếp rồi dàn ra tấm liếp. Khi mặt liếp đã phủ kín bánh thì sẽ mang đem phơi nắng, đủ độ khô là đưa vào sử dụng. Vậy là đã hoàn thành một chiếc bánh tráng An Ngãi.
Nhìn thì đơn giản nhưng mà phải trải qua mấy chục năm những đôi tay mới thoăn thoắt, nhanh nhẹn được như thế. Nếu muốn, du khách có thể thử tự tay làm một chiếc bánh tráng từ công đoạn múc bột, dàn bột đến cuốn bánh ra liếp. Nếu có đôi tay khéo léo, có thể bạn sẽ làm được những chiếc bánh tráng tròn trịa và hấp dẫn.
Đặc sản Vũng Tàu – bánh tráng An Ngãi là một loại nguyên liệu không thể thiếu trong những món ăn ngon trong đời sống thường ngày cũng như các dịp lễ tết. Trong mâm cơm cúng tổ tiên mỗi dịp Tết, chiếc bánh tráng cuốn nem, cuốn chả không thể thiếu. Đó là lòng hiếu kính, là lòng thơm thảo của cháu con tưởng nhớ ông bà, cha mẹ mình.
.jpg)
Cũng từ bánh tráng, người dân địa phương cuốn chả giò, cuốn thịt, cuốn cá, làm nên những món quà vặt thơm ngon, ăn một lần nhớ mãi như bánh tráng chuối, bánh tráng tôm ớt… Bánh tráng cũng là quà tặng giản dị mà người ta tặng cho nhau để thể hiện tình cảm, dân dã thế mà đậm đà tình nghĩa, hương vị quê hương, làm nên một nét đẹp về ẩm thực của Vũng Tàu.
Năm 2013, An Ngãi được công nhận là làng nghề truyền thống, các hộ được tập trung lại thành một làng nghề để sản xuất có hiệu quả hơn và để du khách đến tham quan dễ dàng hơn.
Trong chuyến du lịch Vũng Tàu của mình, nếu có điều kiện, bạn nên đến thăm làng nghề truyền thống An Ngãi. Bạn sẽ gặp một miền quê yên bình, những người nông dân hiền hậu và mang những chiếc bánh tráng dẻo thơm về làm quà tặng những người thân yêu.